Phong trào Duy Tân là một trong những sự kiện lớn trong lịch sử xây dựng và phát triển đất nước. Vậy phong trào Duy Tân là gì? Hoạt động và kết quả của phong trào Duy Tân là gì? Hãy cùng DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu phong trào Duy Tân
Phong trào Duy Tân còn được gọi là cuộc vận động Duy Tân hoặc Phong trào Duy Tân ở Trung Kỳ. Được phát động năm 1906 và kết thúc năm 1908 do Phan Châu Trinh (1872 – 1926) lãnh đạo.
Phong trào Duy Tân là một cuộc vận động cải cách ở miền Trung với chủ trương bất bạo động. Phan Bội Châu muốn khôi phục đất nước bằng cách nâng cao dân trí về mọi mặt như giáo dục, văn hoá và kinh tế. Các hoạt động chủ yếu là mở trường dạy học hiện đại, thêm khoa học và ngoại ngữ bỏ lối học bảng từ chương hướng đến nền chính trị dân chủ.
Tinh thần Duy Tân bắt đầu từ bản “Thiên hạ đại thế luận” (1892) của Phạm Phú Thứ, Nguyễn Trường Tộ, và Nguyễn Lộ Trạch. Phan Bội Châu hướng phong trào theo mô hình Nhật Bản để xây dựng lực lượng cứu nước và thành lập Hội Duy Tân (1904) với mục tiêu độc lập cho Việt Nam, đồng thời phát động phong trào Đông Du vào năm 1905.
Chủ trương và hoạt động
Chủ trương:
Chủ trương của phong trào Duy Tân là đất nước theo chủ nghĩa cách mạng và độc lập dựa trên mô hình của các nước phát triển như Nhật Bản. Phan Bội Châu muốn chủ trương xây dựng một nước Việt Nam độc lập, tự do và phát triển bằng cách áp dụng các hoạt động về kinh tế, giáo dục và văn hoá từ các nước phát triển lân cận.
Hoạt động:
Phong trào Duy Tân được phát động từ năm 1906. Hoạt động đáng chú ý nhất của phong trào này là sự ra đời của trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Đây là trường học ở cơ sở miền Bắc của Duy Tân được các thân sĩ nổi tiếng như Bắc Hà và Lương Văn Can giảng dạy. Phan Bội Châu với chủ trương “mượn Pháp” để khiến đất nước trở nên giàu mạnh.
Lúc này, ông gửi cho toàn quyền Jean Beau bằng chữ Hán lên án chế độ phong kiến thối nát. Trong thư yêu cầu nhà cầm quyền Pháp phải bãi bỏ các chế độ khắc nghiệt với sĩ dân nước Việt và tiến hành sửa đổi, cải tiến các chính sách cai trị để dân Việt từng bước phát triển hơn.
Trần Quý Cáp và Huỳnh Thúc Kháng với tư tưởng dân quyền thực hiện phương châm “tự lực khai hóa” song song với Phan Bội Châu. Khẩu hiện của phong trào là: “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”. Những người tham gia phong trào đi khắp miền Trung và các tỉnh lân cận để vận động người dân tham gia.
Trong khi phong trào Duy Tân diễn ra đã bộc lộ hai khuynh hướng. Một là khuynh hướng bạo động với sự tham gia của sĩ phu như Lê Văn Huân, Nguyễn Đình Kiên. Khuynh hướng còn lại theo hướng ôn hoà, cải cách nghị viện với sự tham gia của Huỳnh Thúc Kháng và Phan Châu Trinh.
Tại miền Trung, phong trào Duy Tân chủ yếu diễn ra các hoạt động liên quan đến giáo dục và kinh tế. Các hoạt động này nhận được sự ủng hộ của rất nhiều sĩ phu và dân chúng yêu nước. Vì vậy, phong trào Duy Tân càng ngày càng lớn mạnh.
Cũng vì lí do đó mà chính quyền phong kiến và thực dân Pháp ra sức ngăn cấm và đàn áp. Điển hình là Đặng Nguyên Cẩn đang là đốc học Hà Tĩnh bị đổi vào Bình Thuận. Lê Đình Cẩn bị công sứ Quảng Ngãi tra hỏi nhiều lần, Ngô Đức Kế bị bắt vì án sát Cao Ngọc Lễ vu cho tội mưu loạn, Tổng đốc Quảng Nam Hồ Đắc Trung cấm dân chúng nghe diễn thuyết,…
Kết quả và ý nghĩa phong trào Duy Tân
Kết quả:
Nhân dân Trung Kỳ đã dũng cảm đấu tranh vào năm 1908 đòi giảm sưu thuế do thực dân Pháp sưu cao. Các khu vực diễn ra phong trào này là: Thăng Bình, Hoà Vang, Đại Lộc, Duy Xuyên thuộc Quảng Nam. Sau đó, phong trào lan rộng ra các tỉnh lân cận như Hà Tĩnh, Nghệ an, Huế, Quảng Ngãi, Bình Định,…
Một số thủ lĩnh đi đầu trong phong trào chống thuế cũng tham gia phong trào Duy Tân. Điều này khiến thực dân Pháp lo sợ nên đã ra sức đàn áp. Họ cho giải tán các hiệp hội thương mại, cấm các trường học hoạt động đồng thời bắt giữ nhiều người liên quan, đặc biệt là các phần tử lãnh đạo phong trào Duy Tân.
Ngoài ra, thực dân Pháp còn xử tử những thủ lĩnh đi đầu trong phong trào chống thuế như Nguyễn Bá Loan, Lê Khiết, Trần Quý Cáp,… Những chủ chốt như Phan Châu Trinh, Trần Cao Vân, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế bị đày ra Côn Đảo.
Phong trào Duy Tân và chống sưu thuế kết thúc vào cuối tháng 5/1908. Mặc dù diễn ra trong thời gian khá ngắn nhưng không thể phủ nhận tình yêu nước và đồng bào của các sĩ phu thời bấy giờ.
Ý nghĩa
- Phong trào Duy Tân dù thất bại nhưng lại khơi dậy tư tưởng tiến bộ, bác bỏ mạnh mẽ hệ tư tưởng phong kiến lạc hậu của thực dân bảo thủ nhằm thay đổi chế độ tư tưởng phong kiến.
- Phong trào này có tính chất hiển hách, góp phần giải quyết những yêu cầu của thời bấy giờ.
Ưa, nhược điểm của phong trào Duy Tân
Ưu điểm
- Phong trào Duy Tân đã đáp ứng phần nào yêu cầu của đất nước ta thời bấy giờ.
- Phong trào tác động mạnh mẽ đến cách nghĩ và hành động của bộ phận quan lại triều đình thời bấy giờ.
Nhược điểm
- Các hoạt động cải cách mang tính rời rạc, chưa liên kết chặt chẽ.
- Chưa giải quyết được các mâu thuẫn của xã hội thời bấy giờ, đặc biệt là mâu thuẫn giữa thực dân Pháp với Việt Nam, nông dân và địa chủ phong kiến.
- Phong trào Duy Tân không có tính khả thi cao, bị giới hạn bởi Tân thư.
Kết quả và nhận xét về phong trào Duy Tân
Phong trào Duy Tân thất bại vì nhiều lí do. Tuy vậy, nó cũng thể hiện được sự yêu nước và đoàn kết của nhân dân ta. Trên thực tế, phong trào Duy Tân còn tản mạn, không phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc đó.
Các hoạt động của phong trào Duy Tân không đáp ứng nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân. Vì vậy, nhiều nhân dân cũng không ủng hộ phong trào. Thời giấy giờ, triều đình Huế vẫn còn bảo thủ không chấp nhận đổi mới và cải cách. Điều này dẫn đến sự bế tắc của xã hội thực dân nửa phong kiến đồng thời cũng khiến các cải của Duy Tân cách rời xa thực tế.
Xem thêm:
- Nước Đại Việt thời Lê Sơ: Tình hình Kinh tế, Chính trị, Văn hóa, Xã hội
- Giải đáp thắc mắc Bình Tây đại nguyên soái là ai?
- Khởi nghĩa Bãi Sậy là gì? Nguyên nhân, Diễn biến, Ý nghĩa
Qua bài viết trên, DINHNGHIA.com.vn đã giải đáp hết thông tin về phong trào Duy Tân. Nếu có thắc mắc gì, hãy bình luận bên dưới để được giải đáp nhanh chóng bạn nhé. Hẹn gặp lại bạn ở các bài viết tiếp theo trong chuyên mục Lịch sử của DINHNGHIA.com.vn nhé.