Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu để thấy cái tôi của ông hoàng thơ tình cùng với khao khát sống hết mình trong ý thơ của người thi nhân trong phong trào Thơ Mới. Vội Vàng là một trong những bài thơ mang đến sự trải nghiệm mới mẻ trong cách tân nghệ thuật độc đáo của hồn thơ Xuân Diệu. Hãy cùng DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu, cảm nhận và phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng qua bài viết dưới đây.
Mở bài: Xuân Diệu là một nhà thơ lớn của văn học Việt Nam. Nhắc đến Xuân Diệu là nhắc đến một hồn thơ lãng mạn, rạo rực, bâng khuâng, một tâm hồn luôn thiết tha, gắn bó với cuộc đời. “Vội vàng” là một trong những bài thơ in đậm tiếng lòng đó của Xuân Diệu và nhất là niềm say đắm của thi nhân với thiên đường trần thế được thể hiện qua 13 câu thơ đầu. Cùng phân tích 13 câu đầu bài thơ vội vàng để thấy được cái tôi rất riêng của thi nhân.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu về Xuân Diệu và bài thơ Vội vàng
Trước khi tìm hiểu và phân tích 13 câu đầu bài thơ vội vàng, chúng ta cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm.
Đôi nét về thi nhân Xuân Diệu
Xuân Diệu (sinh năm 1916 – mất năm 1985) tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu. Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống văn học. Sau khi tốt nghiệp tú tài, ông đi dạy học và làm viên chức ở Mĩ Tho. Sau đó, ông ra Hà Nội bắt đầu sự nghiệp văn chương và gia nhập nhóm Tự lực văn đoàn.
Bên cạnh đó, ông cũng tích cực hoạt động trong lĩnh vực hóa nghệ thuật trong mặt trận Việt Minh. Ông là Ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn khóa I, II, III. Cả đời ông gắn bó với nền văn học dân tộc. Một số tác phẩm thơ nổi bật của Xuân Diệu có thể kể đến Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945), Riêng chung (1960), Mũi Cà Mau – Cầm tay (1962), Hai đợt sóng (1967), Tôi giàu đôi mắt (1970), Thanh ca (1982)…
Giới thiệu tác phẩm Vội vàng
Bài thơ Vội vàng được trích trong tập Thơ thơ (1938). Bài thơ là một tiếng reo vui của tác giả với hương sắc của cuộc đời, thể hiện khát vọng sống hết mình với cuộc đời. Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng để thấy vẻ đẹp mơn mởn của mùa xuân cũng như của tuổi trẻ. Bên cạnh đó cũng thấy những suy nghĩ táo bạo đầy mới mẻ của Xuân Diệu.
Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Khát khao cháy bỏng của thi nhân
Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy Xuân Diệu mở đầu bài thơ bằng một ước muốn táo bạo đúng với nhan đề của bài thơ – Vội vàng. Thơ ca trung đại xưa nay ít có nhà thơ nào dám khẳng định cái tôi cá nhân của mình một cách mới lạ và táo bạo như vậy. Chỉ đến với phong trào Thơ mới, cái tôi Xuân Diệu đã bộc lộ một cách vô cùng độc đáo:
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi”
Một dấu hiệu đặc biệt về mặt hình thức của bài thơ. Dường như thể thơ ngũ ngôn có phần lạc loài trong bài thơ viết theo thể tự do này. Nhưng đó chính là một dụng ý đầy giá trị của thi nhân. Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn với nhịp điệu nhanh, gấp gáp đã thể hiện đúng tinh thần của cái khát khao cháy bỏng mà thi nhân muốn khắc họa trong bốn dòng thơ này.
Điệp ngữ “tôi muốn” không chỉ góp phần tạo nhịp điệu mà còn nhấn mạnh khát khao của thi nhân. Từ “tôi” xuất hiện mang đậm dấu ấn của thơ mới. Bởi lẽ, trong văn học trung đại, cái “tôi” không bao giờ xuất hiện một cách mạnh mẽ, mãnh liệt và ồ ạt đến thế. Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, người đọc thấy một Xuân Diệu như đang muốn níu giữ thời gian để màu sắc cùng hương thơm còn mãi với cuộc đời và để giữ mãi thời xuân của tạo vật. Đó chính là ước muốn bất tử hóa cái đẹp, để giữ cho cái đẹp mãi tỏa sắc lên hương.
Như vậy, đây chính là ước muốn phi lý của một tâm hồn yêu đời với thái độ trân trọng, nâng niu và giữ gìn. “Phi ngã” còn trở thành một đặc điểm, tiêu chuẩn của văn học. Nhưng trong thời đại của thơ mới, “cái tôi” lại xuất hiện đồng loạt. Dường như cái khát khao thể hiện cá nhân vốn tiềm tàng nhưng đến giai đoạn này lại bùng phát không sao kìm nén được.
Cách ngắt nhịp vội vã, dứt khoát càng tô đậm hơn mức độ mãnh liệt, nồng nàn của ước vọng trong tâm hồn thi sĩ. Đó là ước muốn “tắt nắng”, “buộc gió”. Ước muốn ấy tưởng chừng như đi ngược lại với quy luật của tạo hóa. Bởi vốn tự ngàn đời nắng và gió không nằm trong sự kiểm soát của con người. Vì vậy, cái ước muốn kia là một điều phi lý, không thể và không bao giờ thực hiện được. Nhưng khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy ẩn sau ước muốn táo bạo ấy là một sự khát khao đến tận cùng việc giữ lại sắc màu cho cuộc sống.
Bởi nắng sẽ làm màu nhạt phai, gió sẽ làm hương tan biến. Nên “tắt nắng, buộc gió” không phải để thể hiện khát vọng chinh phục tự nhiên hay thể hiện cái tôi ngông cuồng muốn vượt lên nắm quyền của tạo hóa, mà là để “màu đừng nhạt mất”, để “hương đừng bay đi”. Tất cả chỉ vì một lẽ duy nhất, giữ lại sắc hương cho cuộc đời. Ước muốn ấy đã gợi bao suy ngẫm cho người đọc.
Vì sao Xuân Diệu lại gấp gáp vội vàng để giữ gìn hương sắc cuộc đời? Vì sao phải tắt nắng, phải buộc gió mà không chờ đợi hướng sắc ấy vào một giây phút khác? Khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, người đọc đã thấy bởi lẽ, nhà thơ đã ý thức rất rõ sự chảy trôi của thời gian. Hương sắc cuộc đời sẽ phai tàn cũng giống như đời người rồi sẽ tàn phai. Hương sắc ấy có thể lại tươi đẹp trong một giây phút khác của cuộc sống nhưng liệu lúc đó con người còn tồn tại để tận hưởng hương sắc ấy. Chính vì vậy, ẩn sau những ước muốn phi lý ấy là một thái độ nghiêm túc với cuộc đời, là một lối sống tích cực.
Bức tranh thiên nhiên nơi trần thế
Đứng trước sự thay đổi của thời đại, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội Việt Nam năm 1930 – 1945, con người phải lựa chọn hoặc buông xuôi chấp nhận cuộc đời, hoặc phấn đấu hết mình để cải tạo xã hội như Tố Hữu từng viết:
“Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước
Chọn một dòng hay để nước trôi”
(Dậy lên thanh niên – Tố Hữu)
Bất lực trước hiện tại nên mỗi nhà thơ đã chọn cho mình một hướng đi riêng. Có người tìm đến một thế giới cao siêu thoát tục, có người lại tìm đến thế giới “một thời vang bóng” của quá khứ. Nhưng với Xuân Diệu ông lại lựa chọn cuộc sống trần thế. Chính vì vậy mà ông đã phát hiện ra vẻ đẹp của cuộc sống nơi trần thế.
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm, thần vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”
Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy ở những câu thơ tiếp theo này, nhà thơ đã miêu tả bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nơi thiên đường trần thế trong viễn cảnh mơn mởn non tơ, qua đó cũng thể hiện khát khao giao cảm với đời, sự mong muốn chiếm lĩnh vẻ đẹp thiên nhiên của nhà thơ. Cuộc sống trần gian rực rỡ hiện ra với những tháng ngày hạnh phúc của ong bướm, sự tràn đầy sức sống tươi xanh của hoa đồng cỏ nội, của lá cành phơ phất vào lúc non tơ và của khúc ca say đắm của yến anh.
Nhà thơ đã lựa chọn những khoảnh khắc tươi đẹp nhất, viên mãn nhất của tạo vật để khắc họa vẻ đẹp đầy sức sống, tươi xanh. Thiên nhiên qua cái nhìn của Xuân Diệu không tĩnh tại cũng không mang màu sắc cổ thi mà đó là những hình ảnh chân thật, bình dị của tự nhiên thấm đẫm sức sống căng tràn. Bức tranh ấy không chỉ có cảnh vật mà còn được khắc họa bằng cả âm thanh.
Đó là tiếng đập cánh reo vui của ong bướm, tiếng gió thổi làm phất phơ cành lá. Đó là những thanh âm tươi vui rộn rã như một bản hòa ca về cuộc sống trần gian, tuy bình dị nhưng cũng lắm thơ mộng. Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy nhà thơ đã phát hiện ra vẻ đẹp diệu kì của thiên nhiên và thổi hồn vào cảnh vật bằng một tình yêu rạo rực, ngây ngất, say mê. Trong cái nhìn độc đáo của Xuân Diệu, ông đã phát hiện ra có một thiên đường ngay tại mặt đất mà không phải đi đâu xa.
Thiên đường ấy cũng không nằm ngoài tầm với, mà lại rất đỗi quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày của mỗi người. Điệp ngữ “này đây” như một tiếng reo vui đầy kinh ngạc của nhà thơ khi ông phát hiện ra những vẻ đẹp của cuộc sống diệu kì. Nhà thơ như đang bày ra trước mắt mọi người bữa tiệc linh đình của trần gian.
Trong hình ảnh so sánh ấy, dường như Xuân Diệu đã cảm nhận mùa xuân bằng tất cả các giác quan từ xúc giác, thị giác, thính giác cho đến vị giác. Thị giác dùng để chiêm ngưỡng bức tranh sống động căng tràn. Thính giác dùng để lắng nghe âm thanh của cuộc sống. Còn xúc giác được dùng để cảm nhận ánh nắng. Ánh nắng ấy không chói chang mà như một nàng tiên e thẹn, làm rung động hàng mi. Và tất cả mọi cảm xúc ấy được thể hiện rõ nét trong câu thơ:
“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”
Trong các mùa, mùa xuân là tươi đẹp nhất. Trong các tháng, tháng giêng là tháng khởi đầu đầy sức sống nhất. Chính vì lẽ đó, khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta nhận thấy Xuân Diệu đã chọn mùa xuân, chọn tháng giêng. Không chỉ gợi ra hình ảnh mùa xuân tươi đẹp mà còn gợi ra con người trong độ tuổi tươi đẹp nhất của đời người – tuổi trẻ. Tháng giêng vốn là một thời gian vô hình nhưng lại trở nên cụ thể hơn như có hình có khối có thể chạm vào một cách rất chân thật. Điều đó được thể hiện qua từ “ngon”.
Xuân Diệu không cảm nhận thiên nhiên bằng thị giác, thính giác mà cảm nhận chân thật qua vị giác. Tháng giêng căng tràn nhựa sống còn được thể hiện qua hình ảnh so sánh “cặp môi gần”. Từ vị giác đã chuyển sang thị giác. Cặp môi gợi liên tưởng đến sự tươi đẹp còn hình ảnh “cặp môi gần” còn gợi liên tưởng đến sức sống trào dâng căng tràn.Trong văn học trung đại thiên nhiên đã trở thành thước đo, chuẩn mực cho vẻ đẹp con người.
Người phụ nữ với dáng vẻ “liễu yếu đào tơ”, “nét buồn như cúc điệu gầy như mai”, còn người quân tử gắn với khí tiết thanh cao của mai lan cúc trúc. Thế nhưng đến với câu thơ của Xuân Diệu không còn những hình ảnh ước lệ mấy mà con người lại trở thành thước đo cho vẻ đẹp của thiên nhiên. Xuân Diệu lấy mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu làm chuẩn mực đã tạo nên vẻ đẹp riêng cho bức tranh mùa xuân.
Khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy đây chính là một sự phá cách đậm tinh thần của thơ mới. Trong câu thơ ấy đất trời vạn vật như cùng giao hòa để tôn vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên nơi thiên đường trần thế. Thiên đường ấy không phải là ảo ảnh xa xôi mà xuất hiện cụ thể như có hình có khối, không ở đâu xa ngay tại mặt đất này ngay tại cuộc sống này và ngay tại thời điểm này.
Sự lo âu giục giã của thi nhân
Ngay trong lúc vui vẻ nhất, tâm trạng ấy đột ngột bị chững lại bởi hai dòng thơ:
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa.
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
Câu thơ ấy được thi nhân ngắt làm hai, thể hiện niềm vui một cách không trọn vẹn. Nhà thơ đã nhận ra rằng điều sung sướng ấy thật ngắn ngủi biết bao, bởi đang thỏa thuê trong bữa tiệc lớn của trần gian và reo lên “tôi sung sướng” sau đó lại phải ngừng lặng với cảm giác “vội vàng một nửa“. Chính dự cảm mơ hồ về sự mong manh và ngắn ngủi của kiếp người đã khiến cho thi nhân phải sống tận hưởng một cách vội vàng.
Từ trạng thái vui tươi phấn chấn đầy yêu đời “tôi sung sướng” bỗng xuất hiện dấu chấm, như một điềm báo trước một sự hụt hẫng lo lắng phía sau. Dấu chấm chấm giữa dòng khiến câu thơ như bị chẻ đôi, một bên là niềm vui sướng hân hoan một bên là vực thẳm của sự hoài nghi, lo âu.
Trong quá trình phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, đặc biệt ở hai câu thơ này, ta thấy niềm vui như chùng xuống, khựng lại và không trọn vẹn. Bởi Xuân Diệu phát hiện rằng điều sung sướng mà ông đang tận hưởng ấy ngắn ngủi biết bao, mong manh biết bao. Thời gian chảy trôi tuyến tính một đi không trở lại. Trước sự chảy trôi của thời gian, có được bao nhiêu lâu để đắm chìm hân hoan cho giây phút hiện tại. Chính vì dự cảm mơ hồ về sự mong manh, ngắn ngủi của kiếp người đó đã khiến cho thi nhân sống vội vàng tận hưởng:
“Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
Dù bất lực trước dòng chảy thời gian, trước quy luật của thiên nhiên nhưng Xuân Diệu không bi quan về cuộc sống mà ông đã tìm đến một cách giải quyết tuyệt vời. Đó chính là đừng tiếc nuối cho tương lai mà hãy tận hưởng sống hết mình cho giây phút hiện tại. Bởi tương lai chắc chắn sẽ đến, thời gian chắc chắn sẽ đến, mùa xuân sẽ qua cũng như mùa hạ sẽ đến, con người vốn không thể thay đổi được những điều hiển nhiên ấy.
Điều duy nhất ta có thể làm chính là sống thật đủ thật đầy cho giây phút này đừng để sau này phải hối tiếc. Người ta chỉ tiếc mùa xuân, tiếc tình yêu cũng như tiếc cho tuổi trẻ khi nó đã qua đi nhưng Xuân Diệu lại tiếc mùa xuân tiếc tuổi trẻ ngay khi nó vẫn còn, tiếc mùa xuân khi nắng hạ vẫn chưa tới. Khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy điều ấy chứng tỏ nỗi niềm thiết tha với cuộc sống, khát khao sống của Xuân Diệu.
Hai câu thơ cuối trong đoạn thơ đầu này như một cánh cửa khép mở tâm trạng vừa vồ vập đắm say trong vẻ đẹp của cuộc sống và tình yêu lại chứa đựng linh cảm bất an và lo lắng của nhà thơ. Đó là sự lo lắng vì thời gian qua mau, tuổi trẻ đã đi thì sẽ không trở lại. Có thể thấy, phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, ta thấy Xuân Diệu là nhà thơ của những cảm quan tinh tế về thời gian cũng như không gian.
Nhận xét tác phẩm khi phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng
Trong quá trình phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng, người đọc nhận thấy nhà thơ Xuân Diệu đã sử dụng thành công chất liệu của cuộc sống để vẽ nên bức tranh màu xuân tươi đẹp. Bức tranh thiên nhiên ấy chân thật gần gũi không còn là những đường nét ước lệ kiều diễm mà đó là hơi thở của cuộc sống thổi hồn vào cảnh vật – một sức sống trào dâng qua từng câu chữ. Song song với thiên nhiên đó còn là vẻ đẹp của khát khao hòa nhập, khát khao sống trọn từng giây cuộc đời này.
Bên cạnh đó, Xuân Diệu đã vận dụng khéo léo tinh tế ngôn từ, khiến ngôn từ không nằm tĩnh tại trên trang giấy mà dường như chuyển động dưới ngòi bút để dệt nên những gam màu tươi sáng, gảy lên nhịp điệu tươi vui mà ông dành tặng cho cuộc sống.
Chỉ với 13 câu thơ nhưng lại chất chứa bao điều. Xuân Diệu đã ký gửi tấm lòng mình trong từng câu chữ. Lời thơ cũng chính là tiếng lòng giục giã của Xuân Diệu với đời. Nhà thơ đã xóa đi cảnh đẹp chốn đường xa xăm để chỉ rõ cho mọi người một thiên đường ngay tại trần thế.
Thi nhân đã “đốt cảnh bồng lai xua ai nấy về hạ giới” để con người thêm yêu thêm trân trọng cuộc sống hiện tại. Hãy bỏ qua mọi lo toan về một tương lai cuộc sống mơ hồ, bỏ qua sự bất lực của con người trước những điều vốn là quy luật nằm ngoài tầm với, chúng ta chỉ cần sống thật tròn thật đủ từng giây phút hiện tại. Đừng để khi mùa xuân của tuổi trẻ của tình yêu qua đi mới biết quý trọng những điều bình dị xung quanh.
Kết bài: Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội Vàng, ta nhận thấy rằng thi nhân đã đem đến một thông điệp cuộc sống mang ý nghĩa nhân văn: Trong thế gian này, quyến rũ nhất và đẹp nhất chính là con người giữa tuổi trẻ và tình yêu. Và thiên đường không đâu xa mà chính là ở cuộc sống giữa thiên nhiên tươi đẹp nơi trần thế. Hãy sống thật đắm say và mãnh liệt, hãy tận hưởng và tận hiến hết mình để mỗi ngày ta được sống trọn vẹn trong hạnh phúc của tình yêu và mùa xuân nhân thế!
Dàn ý phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội Vàng của Xuân Diệu
Mở bài phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng
- Đôi nét về thi nhân Xuân Diệu cùng bài thơ Vội vàng.
- Nêu những nét đặc sắc của tác phẩm để dẫn dắt đến 13 câu đầu của bài thơ.
Thân bài phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng
- Vẻ đẹp ở 13 câu đầu thể hiện qua khát khao mãnh liệt của chủ thể trữ tình.
- 13 câu thơ đầu cho thấy bức tranh thiên nhiên rạo rực tươi mới nơi trần thế.
- Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng để thấy sự lo âu giục giã của thi nhân.
Kết bài phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng
- Đề cập lại nội dung của tác phẩm, đặc biệt là giá trị của 13 câu đầu bài thơ Vội vàng.
- Chỉ ra thông điệp mà nhà thơ gửi gắm trong tác phẩm, đặc biệt ở 13 câu thơ đầu.
Khi phân tích 13 câu thơ đầu của bài thơ Vội Vàng, người đọc thấy được vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên trong con mắt si tình của người thi sĩ. Và với nhà thơ, mọi thứ luôn đẹp và tràn đầy sức sống bởi “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”. Hy vọng với những phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vàng đã giúp bạn có được những kiến thức hữu ích. Chúc bạn luôn học tốt!