Giới khởi sinh là một trong năm giới phân loại sinh học được Haeckel tìm thấy và đề xuất vào hệ thống giới. Hôm nay, hãy cùng DINHNGHIA.com.vn tìm hiểu về giới khởi sinh là gì trong bài viết lần này nha.
Nội dung bài viết
Giới khởi sinh là gì?
Các sinh vật thuộc giới khởi sinh, còn được biết đến với tên gọi Monera, có cấu trúc chủ yếu là các tế bào nhân sơ, với kích thước rất nhỏ từ 1 đến 3μm. Chúng là những sinh vật vô cùng nhỏ bé trong thế giới tự nhiên.
Thuật ngữ “Prokaryote” hoặc “Eukaryote” cũng được dùng để mô tả chúng, dựa trên cấu trúc tế bào nhân sơ đặc biệt của chúng. Môi trường sống của giới khởi sinh rất đa dạng, chúng có thể tồn tại trong đất, nước, hoặc thậm chí là không khí…
Chúng xuất hiện khoảng 3,5 tỷ năm trước, giới khởi sinh là nhóm sinh vật đầu tiên xuất hiện trên trái đất và đã từng chiếm giữ vị trí quan trọng, nhưng sau đó chúng tiến hóa theo một hướng phát triển riêng.
Lịch sử
Ban đầu, việc phân loại các loài sinh vật đơn giản như động vật, thực vật và khoáng vật đã được thực hiện theo truyền thống. Nhưng khi kính hiển vi xuất hiện, những nỗ lực mới được đề ra để phân loại vi sinh vật, với ý định nhóm chúng vào giới thực vật hoặc động vật.
Năm 1866, Ernst Haeckel đã mở rộng hệ thống này bằng cách đề xuất thêm giới Protista và Monera. Tuy nhiên, sau này, người ta nhận thấy rằng hệ thống của Haeckel, đặc biệt là giới Protista, quá phong phú và không thể coi là một phân loại chính xác.
Đến năm 1969, Robert Whittaker đã công bố một hệ thống mới bao gồm năm giới. Hệ thống này sắp xếp các sinh vật đơn bào chủ yếu vào Monera (có nhân sơ) hoặc Protista (có nhân chuẩn). Ba giới còn lại trong hệ thống của Whittaker bao gồm Fungi, Animalia và Plantae (có nhân chuẩn).
Giới khởi sinh bao gồm những gì?
Hệ thống phân loại ban đầu của giới khởi sinh tập trung chủ yếu vào sinh vật có cấu trúc tế bào là nhân sơ, được chia thành hai nhóm chính: Bacteria (vi khuẩn) và Archaea (vi khuẩn cổ). Hai nhóm này không có quan hệ gần gũi với nhau, dẫn đến việc phân chia giới khởi sinh thành ba vực riêng biệt: Bacteria, Archaea và Eukarya.
- Vi khuẩn – Bacteria: Đây là loại vi khuẩn thực sự thường sống trong môi trường của con người hoặc xung quanh nó. Chúng chiếm phần lớn số lượng vi khuẩn mà con người tiếp xúc hàng ngày, như Escherichia coli, Salmonella,… Ước tính có khoảng 5×103 loài vi khuẩn trên Trái đất.
- Vi khuẩn cổ – Archaea: Được tìm thấy sống trong môi trường khắc nghiệt như suối nước nóng có nồng độ axit cao hoặc sâu dưới các lớp băng ở Bắc Cực. Các vi khuẩn cổ có gen và các con đường trao đổi chất gần gũi với sinh vật nhân thực, đặc biệt là các enzyme. Chúng khai thác nguồn năng lượng từ các hợp chất hữu cơ, amoniac, ion kim loại và khí hydro.
- Sinh vật nhân thực – Eukarya: Đây là một vực riêng biệt trong hệ thống ba vực được phân chia gần đây, không thuộc giới khởi sinh. Kích thước của chúng lớn hơn khoảng 10 lần so với sinh vật nhân sơ. Cấu trúc của chúng khác biệt hoàn toàn so với sinh vật nhân sơ, có các cấu trúc tế bào phức tạp được chia nhỏ để thực hiện các hoạt động trao đổi chất riêng biệt.
Phân biệt vi khuẩn và vi khuẩn cổ
Giống nhau
Vi khuẩn và vi khuẩn cổ có một số điểm giống nhau như:
- Hình dáng giống nhau.
- Đều là một dạng sống rất nhỏ.
- Archaea và vi khuẩn đều là vi sinh vật.
- Cả hai đều là sinh vật nhân sơ.
- Cả hai đều không có các bào quan và nhân có màng bao bọc.
Khác nhau
Tuy nhiên, chúng cũng có một số điểm khác nhau như:
- Vi khuẩn là một nhóm vi sinh vật đơn bào nằm trong miền vi khuẩn.
- Archaea, còn được biết đến là vi khuẩn cổ, là nhóm vi sinh vật đơn bào thuộc Domain
- Archaea. Việc phân chia tế bào của vi khuẩn không trải qua các quá trình riêng biệt.
- Vi khuẩn thường có RNA polymerase ít phức tạp hơn so với Eukarya.
- Trái lại, Archaea có nhiều RNA polymerase bổ sung tương tự như Eukarya.
Đặc điểm của giới khởi sinh
Một số đặc trưng tiêu biểu của giới khởi sinh so với các nhóm sinh vật khác:
- Cấu trúc tế bào đơn giản, thường có ba lớp chính bao gồm màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân. Một số loài có thể có thêm thành tế bào, vỏ nhầy, roi và lông.
- Kích thước của các loài trong giới này rất nhỏ.
- Đa dạng về phong cách sống: Giới khởi sinh sống theo nhiều phương thức khác nhau như hoại dưỡng, tự dưỡng, kí dưỡng và quang dưỡng.
- Chúng tồn tại trong môi trường rất đa dạng, có thể được tìm thấy ở bất kỳ nơi nào, trong các điều kiện khắc nghiệt như hồ mặn, suối nước nóng, hoặc thậm chí trong môi trường axit hay những nơi khó khăn như hầm băng.
Vai trò của giới khởi sinh
Giới khởi sinh tạo thức ăn cho các động vật nhỏ, đặc biệt là giáp xác nhỏ như trùng roi hay trùng biến hình.Nó còn đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực địa chất. Hơn hết, chúng giúp cân bằng vi lượng trong đất và góp phần vào việc hình thành các khoáng chất trong đất. Giới khởi sinh là đối tượng quan trọng cho các nghiên cứu cơ bản về di truyền học.
Một số câu hỏi về giới khởi sinh
Câu 1: Các tiêu chí cơ bản để phân chia các sinh vật thành hệ thống 5 giới bao
gồm:
A. Khả năng di chuyển, cấu tạo cơ thể, kiểu dinh dưỡng
B. Loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng
C. Cấu tạo tế bào, khả năng vận động, mức độ tổ chức cơ thể
D. Trình tự các nucleotit, mức độ tổ chức cơ thể
Đáp án chính xác là B. Vì những tiêu chí cơ bản để phân chia các sinh vật thành hệ thống 5 giới bao gồm: loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng.
Câu 2: Đâu không phải tiêu chí cơ bản của hệ thống phân loại 5 giới:
A. Khả năng di chuyển
B. Loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể
C. Mức độ tổ chức cơ thể
D. Kiểu dinh dưỡng
Đáp án chính xác là A. Vì những tiêu chí cơ bản của hệ thống 5 giới bao gồm loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng.
Câu 3: Giới khởi sinh gồm:
A. Virut và vi khuẩn lam
B. Nấm và vi khuẩn
C. Vi khuẩn và vi khuẩn lam
D. Tảo và vi khuẩn lam
Đáp án chính xác là C. Vì Giới khởi sinh gồm vi khuẩn và vi khuẩn lam. Còn virus không được coi là một tổ chức sống hoàn chỉnh và nấm thuộc giới Nấm, tảo thuộc giới Nguyên sinh.
Câu 4: Điểm đặc trưng nhất của các sinh vật trong giới khởi sinh là
A. Nhân sơ
B. Nhân thực
C. Sống kí sinh
D. Sống hoại sinh
Đáp án chính xác là A. Vì giới khởi sinh gồm vi khuẩn, vi khuẩn lam,… chúng có điểm đặc trưng nhất của các sinh vật trong giới khởi sinh là cơ thể đơn bào (Sinh vật nhân sơ)
Câu 5: Giới nguyên sinh bao gồm
A. Vi sinh vật, động vật nguyên sinh
B. Vi sinh vật, tảo, nấm, động vật nguyên sinh
C. Tảo, nấm, động vật nguyên sinh
D. Tảo, nấm nhầy, động vật nguyên sinh
Đáp án chính xác là D. Vì giới nguyên sinh bao gồm: tảo, nấm nhầy, động vật nguyên sinh.
Xem thêm:
- Giới sinh vật là gì? Phân chia giới sinh vật như thế nào?
- Tế bào nhân sơ là gì? Cấu tạo và Đặc điểm của tế bào nhân sơ
- Tài nguyên sinh vật là gì? Những biện pháp bảo vệ tài nguyên sinh vật
Bài viết vừa rồi đã giúp bạn hiểu thêm về giới khởi sinh là gì. Mong bài viết sẽ giúp ích cho bạn. Hẹn gặp lại bạn trong những chủ đề tiếp theo trên trang DINHNGHIA.com.vn.