Trong chương trình sinh học lớp 9 trung học phổ thông, chúng ta đã được học về gen trội và gen lặn. Vậy cụ thể gen trội là gì? Những đặc điểm của gen trội? Tính trạng trội là gì? Thế nào là đột biến gen trội?… Bài viết dưới đây của DINHNGHIA.COM.VN sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về chủ đề gen trội là gì cùng những nội dung liên quan.
Nội dung bài viết
Gen trội là gì?
Gen trội là những gen mà tính trạng của chúng được biểu hiện mạnh mẽ hơn so với các gen khác. Gen trội đều có ở cả hai bố mẹ, do đó chúng sẽ xuất hiện hai lần trong kiểu gen của con.
Mỗi alen trội sẽ mã hóa cho một protein hoạt động, và tính trội của alen đó thường xuất phát từ việc sản xuất enzym đủ lượng để cung cấp cho tế bào một lượng sản phẩm nhất định.
Tính trạng biểu hiện cho kiểu gen ở dạng dị hợp tử hoặc đồng hợp tử trội được gọi là tính trạng trội. Tính trạng trội là mối quan hệ giữa các alen, theo Mendel, alen thứ nhất sẽ có tính trội và alen thứ 2 sẽ có tính lặn. Các alen trội thường sẽ chứa một protein hoạt động được còn các alen lặn thì không có.
Đặc điểm
Gen trội là gen ở dạng dị hợp tử và có khả năng biểu hiện ra kiểu hình của nó. Lý do là vì nó xuất hiện ở cả bố và mẹ nên sẽ xuất hiện 2 lần trong cấu trúc gen di truyền của con Trong biểu đồ gen, gen trội thường được đại diện bằng các chữ in hoa.
Tuy nhiên, vì con người là các cá thể có nhiễm sắc thể kép hoặc lưỡng bội nên thông tin di truyền được chia thành 2 phần với 1 phần xuất phát từ mẹ và 1 phần xuất phát từ bố. Nếu gen trội chỉ xuất hiện ở bố hoặc mẹ thì chúng có khả năng biểu hiện ra thành những đặc điểm ở con của họ. Từ đó, chúng ta có thể nhận định rằng, một gen trội được truyền và biểu hiện chỉ cần bố hoặc mẹ thừa hưởng nó từ con của họ.
Ví dụ như màu mắt con người, nó phụ thuộc vào một số gen, mỗi gen lại có một số alen, tức là chỉ có một số nhiễm sắc thể được mã hóa thông tin. Vì vậy, màu mắt ở người phụ vào các alen kết hợp. Đa phần màu mắt nâu có thể ẩn đi hoàn toàn màu mắt xanh vì gen của chúng thường biểu hiện với cường độ cao hơn trong các alen của các nhiễm sắc thể khác nhau.
Các kiểu quan hệ giữa các gen
Gen trội hoàn toàn là gì?
Ở hầu hết các trường hợp thì alen bình thường trội hoàn toàn so với các alen đột biến. Do đó chúng ta có thể lý giải dựa trên cơ sở di truyền sinh hóa ở chỗ, alen trội cho sản phẩm protein chức năng bình thường mà trong khi alen đột biến lại không tạo ra được sản phẩm có hoạt tính.
Các cá thể đồng hợp về alen lặn không hoàn thành được việc chuyển hóa gen. Thông thường ở người là tình trạng các alen đột biến lặn gây bạch tạng, gây một số bệnh nguy hiểm khác. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp, alen đột biến trội hơn kiểu lặn.
Như vậy có thể thấy được rằng một alen trội hoàn toàn thì nó sẽ át gen khác khi có mặt. Chỉ cần có mặt một alen thì nó có thể cho ra một kiểu hình của gen đó. Ví dụ: vd Aa : trắng và AA: trắng …)
Gen trội không hoàn toàn
Trội không hoàn toàn được hiểu một alen nào đó có thể nó không át gen kia nên chỉ có một alen của nó thì không biểu hiện kiểu hình mà gen đó quy định. Có nghĩa là khi trong gen đó có hai alen của nó trong gen đó thì nó mới biểu hiện kiểu hình của nó.
Kiểu gen đồng hợp trội là gì?
Kiểu gen đồng trội là hiện tượng mà cả hai alen khác nhau trong một thể dị hợp đều cùng biểu hiện ra sản phẩm có hoạt tính khác nhau ở trong tế bào. Theo đó các alen sẽ được gọi là các alen đồng trội.
Điển hình ở đây là trong trường hợp nhóm máu AB của hệ nhóm máu ABO và nhóm máu MN của hệ nhóm máu M-N ở người. Khi đó nhóm máu M- N có hai alen là LM và LN. Như vậy một quần thể chứa ba kiểu gen tương ứng với ba kiểu hình.
Tìm hiểu đột biến gen trội là gì?
Đột biến là sự biến đổi bất thường của các vật chất di truyền ở cấp độ phân tử (ADN, gen) hoặc cấp độ tế bào dẫn đến sự biến đổi đột ngột của tính trạng. Đa số là đột biến gen là những đột biến lặn và có hại, một số đột biến có lợi biểu hiện ở kiểu hình theo cơ thể đột biến là đột biến gen trội.
Ý nghĩa của đột biến gen trội là gì?
- Giúp cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa và chọn giống.
- Đột gen trội là tốt, đột biến gen lặn là xấu.
- Đột biến gen trội sẽ được biểu hiện thành kiểu hình ở cơ thể đột biến.
Một số câu hỏi liên quan đến gen trội và gen lặn
Lùn là gen trội hay lặn?
Nhìn chung, giới hạn phát triển chiều cao là vấn đề phụ thuộc vào gen di truyền (theo bác sĩ Hoàng Xuân Đại, nguyên cán bộ caocấp Bộ Y tế). Khi gen nào trội (tức mạnh) thì sẽ gây ra cao hoặc lùn. Thông thường thì người có gen lùn thường mạnh, còn gen cao thường lặn, cũng như là gen màu đen bao giờ cũng trội hơn gen trắng.
Gen lặn có tốt không?
Nhìn chung, các gen lặn có thể tốt hoặc không tốt tùy tính trạng. Thông thường các gen lặn không tốt cho sự phát triển cũng như cuộc sống của người mang gen. Nhiều trường hợp, gen lặn gây nên những bệnh nguy hiểm.
Mũi cao gen trội hay lặn?
Trong sinh học thì mũi cao là gen trội.
Cao là tính trạng trội hay lặn?
Trong sinh học thì lá dài là tính trạng trội hơn so với lá ngắn, lá có màu xanh đậm là trội so với lá có màu xanh nhạt. Tương tự cao là tính trạng trội với con người.
Xem thêm:
- Ưu thế lai là gì? Cơ sở di truyền của ưu thế lai là gì?
- Lai hai cặp tính trạng là gì? Một số bài tập lai hai cặp tính trạng sinh học 9
- Đột biến gen là gì? Các dạng đột biến gen và Nguyên nhân gây đột biến gen
Qua bài viết các bạn có thể lý giải được gen trội là gì, đặc điểm của tính trạng trội cũng như một số câu hỏi liên quan đến gen trội. Hy vọng với những thông tin mà DINHNGHIA.VN cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp về đặc điểm của gen trội là gì. Chúc bạn luôn học tập tốt!.