Nếu các bạn là một người am hiểu về máy tính, chắc chắn sẽ biết đến chương trình Firmware. Có thể nói đây là một chương trình rất cần thiết cho các phần mềm trên máy tính của các bạn, để có thể hiểu rõ hơn về chương trình này. Hãy cùng DINHNGHIA xem qua bài viết dưới đấy để biết Firmware là gì nhé!
Nội dung bài viết
Firmware là gì?
Firmware là một loại chương trình máy tính có khả năng kiểm soát các phần cứng của thiết bị điện tử ở mức cơ bản, có thể hiểu đơn giản hơn là “phần mềm cho phần cứng”. Tuy nhiên, không thể định nghĩa firmware là phần mềm (software). Hai thuật ngữ này không thay thế cho nhau bởi lẽ chúng hoàn toàn khác nhau.
Ascher Opler (nhà khoa học máy tính người Mỹ) được cho là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ firmware. Ông đã mô tả nó trong một bài báo trên tạp chí vào năm 1967 như là một thuật ngữ trung gian giữa phần mềm và phần cứng, bài báo có tiêu đề là “Fourth-Generation Software”.
Firmware có trên những thiết bị nào?
Firmware có mặt hầu hết trong các thiết bị điện tử ngày nay. Có thể tìm thấy nó trong bộ điều khiển từ xa, máy tính bỏ túi, ổ cứng, màn hình, card mạng, máy ảnh hoặc máy scan,… Mỗi thiết bị sẽ có các dạng/loại firmware khác nhau.
Với những thiết bị đơn giản thì chỉ cần có firmware là gần như đủ để nó có thể hoạt động. Với các thiết bị tiên tiến hay phức tạp hơn như máy tính thì sẽ cần thêm cả phần mềm (software), cụ thể như là hệ điều hành và ứng dụng phần mềm để có thể sử dụng.
Cập nhật firmware (Firmware Update) là gì?
Khái niệm
Tương tự như các cập nhật của ứng dụng (Software/App update), cập nhật phần mềm (Firmware Update) cũng là việc tải về máy phiên bản mới, tiến bộ hơn so với phiên bản trước của nó. Các phiên bản cập nhật thường tích hợp thêm những tính năng mới, khắc phục các tính năng dư thừa hoặc lỗi, cải thiện bảo mật,… và sẽ tác động một cách tích cực lên phần cứng.
Ví dụ như điện thoại, sau mỗi lần cập nhật thì các lỗi hầu như sẽ được khắc phục và máy sẽ chạy mượt mà hơn.
Các bản cập nhật firmware đến từ đâu?
Các bản cập nhật có tại đâu hay có tiến hành định kỳ hay không tùy thuộc vào mỗi hãng. Các bản cập nhật được phát hành thường xuyên với các nhà sản xuất ổ đĩa (CD, DVD và BD) để giữ cho phần cứng tương thích với phương tiện mới. Bản cập nhật có thể sẽ bao gồm một bộ code máy tính mới cho ổ kèm hướng dẫn cách ghi vào thương hiệu đĩa BD cụ thể của người dùng.
Với các thiết bị router, nhà sản xuất sẽ phát hành các bản cập nhật firmware trên chính thiết bị. Lúc này người dùng có thể để chế độ thông báo cài đặt hoặc kiểm tra bản cập nhật để cài đặt thủ công. Các nhà sản xuất máy ảnh kỹ thuật số, nhà sản xuất điện thoại thông minh cũng có cách làm tương tự.
Cách áp dụng các bản cập nhật firmware
Mỗi thiết bị khác nhau sẽ có các cách cài đặt firmware khác nhau. Thường thấy và dễ hình dung nhất là trên các sản phẩm như điện thoại di động, firware được cập nhật như một phần mềm thông thường.
Với trường hợp này, có thể áp dụng cập nhật bằng cách tải về và cài đặt trên chính thiết bị, có thể chọn chế độ tự động cập nhật như các phần mềm. Ít khi nào ta phải cài đặt thủ công trên chính ổ đĩa theo cách thủ công.
Đây cũng là cách áp dụng các bản cập nhật firmware phổ biến nhất được được gọi là bản cập nhật firmware qua mạng (FOTA) hoặc bản cập nhật qua mạng không dây.
Với một số thiết bị đặc thù khác như hầu hết các loại router, trong bản điều khiển quản trị sẽ có phần dành riêng cho việc cập nhật firmware, thường thấy là nút Open hoặc Browse. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn nâng cấp firmware cho router bằng cách truy cập trang web hỗ trợ của nhà sản xuất phần cứng. Bạn cũng có thể xem thông tin về các bản cập nhật mới các website này.
Một số loại firmware hiện nay
BIOS
BIOS (Basic Input/Output System) là một loại firmware máy tính, cụ thể hơn là BIOS sử dụng code 16-bit. BIOS có vai trò kiểm soát, xử lý và đảm bảo cho các phần cứng của máy tính hoạt động đúng cách.
Tuy nhiên hiện tại chúng bị hạn chế sử dụng vì chỉ là một loại phần mềm cấp thấp (low-level software), ít có cải tiến trong suốt 20 năm, đặc biệt là hiện hầu hết các máy tính đều đã trang bị 32-bit đến 64-bit.
EFI
So với BIOS thì EFI (Extensible Firmware Interface) hay UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) sẽ nổi bật hơn với bộ đặc tả giao thức phần mềm. Bộ giao thức này kết nối firmware hệ thống với hệ điều hành. CPU sẽ dùng EFI để khởi động phần cứng mà không cần tới Bootloader.
Bên cạnh đó, EFI còn có tính năng bảo mật Secure Boot. Tính năng này chỉ cho phép những phần mềm đáng tín cậy có thể khởi chạy trên máy tính của người dùng.
Firmware khác software như thế nào?
Về khái niệm
Tuy firmware cũng là một loại phần mềm nhưng không thể dùng thuật ngữ phần mềm để gọi tên firmware. Firmware sử dụng ngôn ngữ mã hóa cấp thấp, không chiếm nhiều bộ nhớ trên thiết bị bởi nó chỉ bao gồm một tập lệnh hoặc code xác định cách một phần cứng hoạt động.
Mục đích hoạt động
Firmware không được thiết kế cho sự tham gia của con người hoặc trải nghiệm người dùng mà chỉ hoạt động trong nền để đảm bảo rằng các yếu tố vật lý (phần cứng) của thiết bị đang hoạt động chính xác. Trong khi đó, software cung cấp các tính năng và ứng dụng trên thiết bị cho người dùng.
Nếu không có firmware, thiết bị hoàn toàn không thể hoạt động được. Những lý do thông thường để cập nhật firmware bao gồm sửa lỗi hoặc thêm chức năng vào thiết bị.
Ngôn ngữ lập trình
Xét về ngôn ngữ lập trình, Firmware thường dùng ngôn ngữ lập trình C, trong khi các chương trình phần mềm sử dụng cả ngôn ngữ mã hóa cấp thấp và cấp cao phổ biến nhất là C++, Python và Java. Firmware vốn là phần mềm hệ thống nên rất quan trọng, trong khi phần mềm ứng dụng thường không phải là thiết yếu bắt buộc phải có để thiết bị hoạt động.
Kích thước và vị trí lưu trữ
Phần mềm ứng dụng được lưu trữ từ bộ nhớ khả biến, không ổn định và bộ nhớ ảo. Trong khi đó, Firmware được lưu trữ trong bộ nhớ không ổn định (ROM, EPROM) hoặc bộ nhớ flash. Về kích thướt lưu trữ, firmware không có xu hướng chiếm bộ nhớ và bị giới hạn về kích thước. Nó thậm chí có thể nhỏ tới vài kilobyte (KB).
Tần suất cập nhật
Hầu hết các thiết bị thường thấy thì nhà sản xuất sẽ là người áp dụng và cập nhật firmware, nó không được cập nhật bởi người dùng. Ví dụ các thiết bị như đĩa cứng, ổ đĩa quang học,… vì có thể vô tình làm hỏng firmware và thiết bị sẽ bị ngưng hoạt động, sẽ cần tới chuyên môn và hướng dẫn khi cần cập nhật các thiết bị trên. Vì thế tần suất cập nhật rất thấp so với phần mềm thông thường. Thậm chí, một số thiết bị có thể hoạt động trong suốt vòng đời mà không cần cập nhật firmware.
Tuy nhiên, một số thiết bị sử dụng cách cập nhật không dây như điện thoại thông minh thì người dùng có thể cập nhật từ các bản đề nghị cập nhật mà nhà sản xuất gửi xuống. Tần suất cập nhật sẽ tùy thuộc vào mỗi thiết bị và nó sẽ có đôi nét tương đồng với các bản cập nhật phần mềm.
Lưu ý quan trọng về firmware
Lưu ý quan trọng nhất luôn được ghi chú khi bạn tiến hành cập nhật firmware đó chính là đảm bảo thiết bị sẽ không tắt trong suốt quá trình áp dụng cập nhật, việc gián đoạn có thể làm hỏng firmware và thiết bị sẽ ngưng hoạt động.
Ngoài ra, ta cần tìm hiểu kĩ thiết bị để không áp dụng sai bản cập nhật để tránh việc trục trặc trong quá trình sử dụng thiết bị hoặc có thể phát sinh lỗi.
Có thể kiểm tra kỹ xem số model tương ứng với firmware đó có khớp với số model của phần cứng bạn đang cập nhật hay không để chắc rằng bạn đã áp dụng đúng bản cập nhật. Có thể tham khảo thêm về thiết bị trên trang web của nhà sản xuất.
Giải đáp một số câu hỏi liên quan đến firmware
Không cập nhật firmware có sao không?
Điều đầu tiên xảy ra nếu không cập nhật firmware thường xuyên là các sự cố hoặc lỗ hổng bảo mật. Ngoài ra các lỗi cũng không được khắc phục, thiết bị sẽ dễ gặp sự cố hơn. Các nhà sản xuất đã xác nhận rằng các bản cập nhật firmware sẽ trả lại mức độ bảo mật bằng hoặc cao hơn như ban đầu cho thiết bị.
Cập nhật firmware có bị mất dữ liệu trên điện thoại không?
Thông thường, việc cập nhật firmware không làm mất dữ liệu trên điện thoại. Với các máy đã can thiệp phần mềm, chẳng hạn iPhone đã Jailbreak thì dữ liệu sẽ bị xóa trong quá trình nâng cấp firmware. Vì thế, để chắc chắn, các bạn hãy luôn sao lưu dữ liệu trên điện thoại của mình trước khi nâng cấp nhé.
Các loại firmware được sử dụng trên bo mạch chủ là gì?
Thông thường trên các main (bo mạch chủ) của thiết bị điện tử sẽ sử dụng hai loại firmware. Đó chính là BIOS UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) hoặc một loại khác cũng thường xuyên được sử dụng chính là Legacy BIOS.
Làm cách nào để bạn cập nhật firmware của router?
Trước hết bạn cần xem kỹ hướng dẫn và thông tin của thiết bị, sau đó tải xuống bản cập nhật firmware (tốt nhất là nên lấy trực tiếp bản từ nhà sản xuất) và đăng nhập vào trung tâm cài đặt của router > tìm phần firmware.
Các bước cài đặt sẽ khác nhau tùy nhà sản xuất nhưng hầu hết nó sẽ nằm tại mục Advanced hoặc Management > Tìm tùy chọn cập nhật phần mềm > làm theo hướng dẫn trên màn hình. Đừng quên khởi động lại router sau khi cập nhật nhé.
Làm cách nào để cập nhật firmware của AirPods?
Cũng như cập nhật router, hãy đảm bảo rằng bạn hiểu rõ về thiết bị. Để xem thông tin chi tiết về Airpod, bạn đi tới Settings > Bluetooth > biểu tượng Information > About. Nếu có bản cập nhật firmware hãy tải xuống và cài đặt (Lưu ý, bỏ Airpod vào vỏ và đặt nó gần iPhone của bạn) sau đó kết nối vỏ với nguồn điện.
Làm cách nào để cập nhật firmware trên TV Samsung?
Thông thường khi TV đang bật nguồn và được kết nối với WiFi, nó sẽ tự động tải xuống và cài đặt các bản cập nhật. Trường hợp bạn cần chủ động cập nhật thì hãy vào Settings > Support > Software Update > Auto Update (hoặc Update Now) để cập nhật firmware.
Làm cách nào để tắt mật khẩu firmware trên máy Mac?
Đôi khi mật khẩu Firmware khiến bạn khó khăn trong việc cập nhật và xem bản cập nhật, vì thế bạn có thể tắt mật khẩu này bằng cách khởi động lại máy Mac ở Recovery Mode, chọn Utilities > Startup Security Utility hoặc Firmware Password Utility > Turn Off Firmware Password > Nhập lại mật khẩu, thoát khỏi tiện ích, cuối cùng chỉ cần khởi động lại máy Mac.
Xem thêm:
- Hologram là gì? Ứng dụng của công nghệ trình chiếu 3D Hologram
- Haptic Touch là gì? Có gì khác với công nghệ 3D Touch
- Công nghệ ANC là gì? Phân biệt chống ồn chủ động và bị động?
Với những thông tin mà DINHNGHIA vừa cung cấp, hy vọng các bạn đã có thể biết được firmware là gì và vì sao đây là chương trình cần thiết cho thiết bị điện tử của các bạn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, các bạn có thể bình luận bên dưới bài viết nhé! Cảm ơn các bạn đã đón đọc bài viết.